We naderen een jaar oorlog in Oekraïne en de ether gonst van de geruchten, voorspellingen en scenario’s. Laten we eens naar de oorlog kijken als een strijd tussen emotie en ratio.
Emotie is de missie van Rusland voor culturele en politieke invloedssfeer. De overlevingsdrang van Poetin en zijn regime. Het patriotisme en de heldhaftigheid van het Oekraïense volk, zijn leiders en soldaten. De verontwaardiging en solidariteit bij Europa en Amerika in een strijd voor humanitaire waarden.
Emotie is belangrijk, misschien zelfs cruciaal, in allianties, in veldslagen en in de uitputtingsstrijd die Oekraïne aan het worden is. Maar op de langere termijn kan emotie niet zonder ratio, zonder de harde feiten van geld, materieel en personeel, zonder de koude logica van belangen boven waarden. Europa en Amerika staan aan de zijde van Oekraïne, niet alleen omdat we de Russische invasie barbaars vinden, maar ook omdat het stoppen van Rusland in ons geopolitiek belang is. De Oekraïners zijn helden, maar zonder onze middelen, wapens, technologie, inlichtingen en logistiek was hun lot bezegeld.
Laten we daarom eens de ratio tegenover de emotie zetten. Dit is een oorlog zonder een zichtbare exit naar wapenstilstand of onderhandeling. Er is alleen wederzijdse fixatie op overwinning. De eindoverwinning lijkt voor niemand haalbaar. Rusland kan alleen zegevieren mits de totale verovering van Oekraïne. Oekraïne kan zijn territoriale integriteit alleen herstellen mits totale Russische nederlaag én een regimewissel in Moskou. Sterker nog: zolang Rusland niet prowesters wordt, kan Oekraïne ofwel territoriale integriteit claimen, ofwel Europeanisering, maar niet beide.
Daartegenover staan de geopolitieke consequenties van een jaar onbeslechte oorlog. Alleen al het feit van de Russische inval garandeert dat het vrije deel van Oekraïne tot het vrije Westen zal behoren: een omwenteling. Rusland is voor lange tijd economisch, politiek en strategisch verzwakt. Het Poetinregime zit gevangen in internationale sancties. Europa keert zich definitief af van Russische energie. De NAVO is gerestaureerd. Amerika heeft getoond dat het nog steeds de baas is. Alle regimes met invasie-ambities – lees: China over Taiwan – zijn een lesje geleerd.
De harde realpolitik is deze. Terwijl de complete overwinning aan beide kanten onhaalbaar lijkt, is de gedeeltelijke nederlaag van het status quo voldoende voor de strategische doelstellingen van de Verenigde Staten en Europa. Hoelang gaat onze emotie het van die ratio halen? Als we Rusland willen isoleren, als we andere oorlogszuchtige regimes willen afdreigen, dan moeten we de feitelijke coalities en allianties vermijden die een lange oorlog juist veroorzaakt. Als Amerika China wil blokkeren, dan moet Amerika zich op Azië kunnen focussen in plaats van op Oekraïne. Als Oekraïne economisch en politiek Europa wil vervoegen dan gaat dat moeilijk als kapotgeschoten en leeggelopen ruïne en onmogelijk zonder een vorm van pacificatie met Rusland. Als we Oekraïne willen heropbouwen dan hebben we het kapitaal en de groei nodig die de oorlog nu opvreet.
De oorlog in Oekraïne dreigt een kantelpunt te benaderen waarop escalatie onze strategische doelstellingen niet langer zal dienen maar bedreigen. Ik hoop dat we desondanks de moed van de volharding zullen tonen en dat onze wapenproductie die moed zal volgen. Er staat geen prijs op de principes waarvoor Oekraïne vecht. Maar als dat aan de andere kant ook zo is, dreigt in Oekraïne een langgerekt conflict dat elke dag het risico op directe confrontatie tussen het westen en Rusland vergroot. In 2024 volgen de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Zal de emotie het ook dan van de ratio halen, of wordt de ratio dan de nieuwe emotie: een van Amerika eerst?
Trends 16.02.2023