De sinificatie van Amerika

De ‘Amerika Eerst’ strategie van Donald Trump maakt van de VS een variant van China. Dat dwingt niet-Amerikaanse bedrijven en investeerders tot de vraag: moeten we zakendoen met Amerika minderen om politieke risico’s en misbruiken te vermijden?

Kan je zakendoen met buitenlandse bedrijven wanneer je weet dat hun regering die bedrijven als politieke instrumenten ziet en handelsrelaties als geopolitiek of diplomatiek drukkingsmiddel? Dat is een vraag die vele landen zich de afgelopen jaren hebben gesteld over China. Wie zich als land waagt aan Chinese politieke dogma’s riskeert Chinese retributie onder de vorm van willekeurige handelssancties. Wie Chinese bedrijven binnenlaat, brengt de Chinese staat binnen. Hoe meer een land economisch met China handelt, hoe meer het geopolitiek met China moet wandelen.

Het risico dat China handelsrelaties zou kunnen misbruiken voor politieke of geopolitieke doeleinden is de reden waarom steeds meer landen aarzelen om Chinese bedrijven toe te laten in kritieke sectoren – denk maar aan Huawei en ZTE in telecommunicatie, aan Hikvision en DJI in bewaking of aan TikTok in sociale media. Onder de vlag van economische veiligheid en weerbaarheid beoefent Europa zelfs een heuse strategie van Europese autonomie en risicovermindering ten aanzien van China. Handel met landen die geopolitiek onbetrouwbaar zijn, is een strategisch risico en moet dus worden afgebouwd.

Dat doet de vraag rijzen: in welke mate moeten wij Amerika voortaan behandelden als China? Alles wat hierboven staat over China is toepasselijk op het Amerika van Donald Trump. Voor president Trump zijn arbitraire handelstarieven en economische afpersing het antwoord op alle diplomatieke meningsverschillen. Voor Trump zijn buitenlandse investeerders dienaren van ‘America First’ en zijn Amerikaanse multinationals wereldwijde verlengstukken van Amerika zelf. Durf Big Tech te reguleren of te belasten buiten Amerika en je krijgt gegarandeerd een handelsoorlog. Trump organiseert wat je de sinificatie van Amerika kunt noemen: het exploiteren van handelsrelaties voor autoritaire politiek en geopolitiek.

Neem nu Starlink, geesteskind van ene Elon Musk, dat tot in de verste uithoeken snelle internetconnecties kan brengen via satellietverbindingen voor zowel gezinnen, bedrijven als overheden. Wie wil er nog dergelijke essentiële communicatie-infrastructuur overlaten aan een bedrijf van de rechterhand van Donald Trump? Alvast niet de Chinezen of de Russen, die Starlink nooit hebben toegelaten. In Oekraïne draagt Starlink de communicatie van het vechtende verzetsleger. Wat ooit een zegen leek, betaald door de Polen, is nu een existentiële bedreiging: als Musk er op instigatie van Trump de stekker zou uittrekken, is het gedaan met vechten. Geen wonder dat de Italiaanse regering plots lijkt te twijfelen of ze een nieuw netwerk voor beveiligde communicatie wel aan Starlink zal gunnen.

Starlink dreigt zo de Amerikaanse Huawei te worden: geleidelijk verdrongen uit exportmarkten terwijl landen vooral hun eigen technologie ontwikkelen, in Europa met Eutelsat en IRIS2. Trek dat door voor handelsrelaties met Amerika in de breedte. In reactie op de handelsoorlog van Trump zoeken Canada en Mexico actief alternatieve handelsroutes buiten de VS en ondersteunen ze daarvoor hun bedrijven. Idem met Europa, waar de Europese Unie recentelijk een handelsdeal sloot met het Mercosur-blok in Zuid-Amerika en naar India trok met een megahandelsdelegatie.

Het wordt niet luidop gezegd, maar de westerse wereld doet nu met Amerika wat het eerder deed met China: risicominderen. In gevoelige sectoren volgt meer autonomie: denk aan defensie en defensietechnologie, communicatietechnologie zoals Starlink inbegrepen. In andere sectoren volgen nieuwe handelsdeals, met het Globale Zuiden en misschien zelfs met een China dat zichzelf als nieuwe veilige haven kan promoten. En de exportbedrijven bij dit alles? Die moeten verdomd goed leren schaken op meerdere borden tegelijkertijd.

Verschenen als column in Trends van 13 maart 2025