top of page

Deutschland AG en het einde van de globalisering

Duitsland blijft gokken op Chinese globalisering. Olaf Scholz voert zowaar het beleid van zijn voorgangster Angela Merkel, maar dan in de omgekeerde zin.

In de komedie ‘Mr. Smith goes to Washington’ speelt James Stewart de rol van een kersverse senator die ten strijde trekt tegen de politieke corruptie in Washington DC. Met de kracht van zijn overtuiging en eerlijkheid verovert hij er de harten van het establishment. Is de nieuwe Duitse bondskanselier de Mr. Smith van onze tijd? Was zijn opgemerkt bezoek aan Peking de missie van een idealist die het China van Xi wil overtuigen met de reinheid van eerlijke en open handel? Dat is de Hollywoodversie van wat de kanselarij in Berlijn voorhoudt. Maar het is niet de werkelijkheid.


In werkelijkheid volgt Scholz het beleid van zijn voorgangster Angela Merkel, maar dan in omgekeerde zin. Merkel stond voor ‘Wandel durch Handel’, de toenmalige overtuiging dat westerse handel met China uiteindelijk China zou verwesteren. Daarin gelooft niemand nog. Scholz vindt deze mantra opnieuw uit, in de tegenovergestelde richting: handel met China moet Duitsland tijd kopen om zichzelf te veranderen.


Haal goedkope energie uit Rusland. Reken voor veiligheid op Amerika via de NAVO. Betaal Turkije om vluchtelingen op te vangen. Laat Frankrijk fantaseren over de toekomst van de Europese Unie die vooral ter plaatste trappelt. En ondertussen maar goedkoop produceren en exporteren via China. Ziedaar het zakenmodel waarop Duitsland een paar decennia lang fabelachtig rijk is geworden. Alle pijlers daarvan staan op instorten. Duitsland kan zich geen breuk met China veroorloven bovenop de energiecrisis, de militaire wederopbouw, de vluchtelingencrisis en de dure transformatie van de Unie in een geopolitieke macht.


Daarom reisde Scholz naar Peking met een delegatie van de grootste Duitse industriële bedrijven. Daarom is de Chinese technologiereus Huawei in Duitsland nog niet geweerd uit de kritieke infrastructuur voor het 5G-netwerk. Daarom kreeg het Chinese staatsbedrijf Cosco groen licht voor een controversiële participatie in de haven van Hamburg. Daarom bepleit Schulz een alternatieve Europese koers die, in tegenstelling tot de strategie van concurrentie en conflict van de Verenigde Staten, de relaties met China op basis van dialoog en samenwerking wil voeren.


Of Duitsland het nu wil of niet, de wetten van de globalisering zijn veranderd. Het is niet langer mogelijk om handel van geopolitiek te scheiden. De geopolitiek staat op ramkoers. De tijd dat elk land een schakel van een waardeketen kon bieden in een open wereldhandel van onderlinge afhankelijkheid, is voorbij. Europa, de VS en China voeren daarom allemaal een beleid van strategische autonomie en regionale verankering.


Daarmee vermindert en verdiept de globalisering tegelijkertijd. Ze vermindert, omdat de ruimte voor grenzeloos economisch verkeer krimpt. Ze verdiept, omdat handel alleen niet langer volstaat. Wie toegang wil tot de markt in Europa, Amerika of China moet ook daar aanwezig zijn en investeren. In het kielzog van Scholz reisden daarom de CEOs van Deutschland AG die in China willen produceren om in China te kunnen verkopen, waaronder het chemieconcern BASF dat zelfs een heuse kanteling van Europa naar Azië aankondigde.


Maar in de nieuwe wereldorde rijmt investeren steeds meer op collaboreren. Wie investeert in China, onderwerpt zich aan de strategische agenda van de Chinese Communistische Partij en is feitelijk medeplichtig aan het onderhouden van een regime dat inzake mensenrechten, waarden en belangen steeds verder afdrijft. Amerikaanse bedrijven, Apple op kop, zijn intussen al begonnen met een exit uit China. De afhankelijkheid van de Duitse economie van China is een geopolitieke handicap en een strategisch risico voor het vrije westen. Duitsland wil zowel profiteren van de Europese als van de Chinese industriële verankering. Dat is onhoudbaar.


Verschenen in Trends van 10.11.2022

Terug
bottom of page