De NV België staat niet op de rand van het bankroet, maar wel op de drempel van een lange periode
van austeriteit om de gevarenzone te vermijden. We zullen de erfenis van twintig jaar budgettaire
losbandigheid cash betalen.
Wat een verschil enkele procentpunten al niet maken! De crash van crypto en de roemloze afgang
van goeroe Bankman-Fried in 2022, kapseizende pensioenfondsen en het kortste premierschap in de
geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk onder Liz Truss, de plotse implosie van de Silicon Valley
Bank: allemaal slachtoffers van de stijgende interestvoeten. Het einde van gratis geld is het einde van
lucht- en schuldkastelen. Zodra het vertrouwen wegebt, kunnen gedigitaliseerde financiële markten
van het ene op het andere moment de doodsstrijd inluiden.
Quid België? De realiteit van bijna 600 miljard overheidsschulden, van het grootste overheidstekort
van de eurozone, van structurele tekorten die niet crisis-gebonden zijn, van ongedekte meeruitgaven
voor de vergrijzing, van ons onvermogen tot hervormingen: het is een duivelse mix voor een perfecte
storm van wantrouwen op de financiële markten. Tussen ons en die storm staat de spaarreserve van
de Belgische gezinnen en het schild van de euro. Een luttele dag buiten de eurozone, een enkele dag
de Belgische frank terug als munt op de markt, en we zouden instant richting de euro moeten
vluchten, om er enkel mits drastische sanering te worden toegelaten.
De federale begrotingscontrole kan dezer dagen rekenen op een meevaller van zes miljard, dankzij
dalende energieprijzen en afremmende inflatie. Dat godsgeschenk voor de Vivaldi-coalitie toont
hoezeer onze overheidsfinanciën gevoelig zijn voor externe omstandigheden. Inflatie kan weer
oplopen en dreigt in elk geval voor langere tijd hoger te zullen blijven dan voorheen. Idem dito met
de rentevoeten. Die realiteit betekent minder marge en meer tekorten voor de begrotingen. Het
Planbureau verwacht tegen 2028 bijna 18 miljard euro jaarlijkse rentelasten, tegenover iets meer
dan 8 miljard vorig jaar. Dat is meer dan het dubbele van onze uitgaven aan defensie, elk jaar
opnieuw.
Dan zijn er de almaar stijgende uitgaven voor pensioenen en gezondheidszorg: acht miljard extra
tegen 2028, op jaarbasis welteverstaan. Daar zijn geen buffers voor aangelegd, daar staat geen
spontane groeiversnelling maar eerder groeivertraging tegenover en dat zal sowieso de ruimte voor
beleidsvernieuwing in dit land verder kannibaliseren. We hebben de eerste twee decennia van de
21 ste eeuw systematisch boven onze stand geleefd: voor elke euro groei anderhalve euro meer
overheidsuitgaven, aldus de Nationale Bank. Alle inspanningen die we in de jaren 1990 deden om tot
de euro te kunnen toetreden, zijn helemaal opgesoupeerd. Het overheidsbeslag is in verhouding tot
Duitsland en Nederland met tien procentpunten toegenomen, zonder dat we daarmee
noemenswaardig socialer, rijker of competitiever zijn geworden.
De NV België staat niet op de rand van het bankroet, maar wel op de drempel van een lange periode
van austeriteit om de gevarenzone te vermijden. We zullen de erfenis van onze budgettaire
losbandigheid daarbij cash betalen. Bovenop de rentelasten en de vergrijzingskosten is er immers
een nieuw tijdperk voor energie, klimaat, handel en defensie. Er wordt naar de overheid gekeken om
de energiekosten draaglijk te houden, de klimaatduurzaamheid te versnellen, de economie met
industrieel beleid te steunen en de nationale defensie op oorlogsvoet te hijsen. Doordat onze
overheden zo armlastig zijn, doordat onze uitgaven zo richting uitkeringen gepredestineerd zijn,
ontbreken wij de vuurkracht voor de investeringen van de toekomst.
Nederland zette al 35 miljard euro opzij voor klimaat en energie, Duitsland 200 miljard. Straks laat de
Europese Unie de remmen op staatssteun nog losser. Armere zuiderse landen ontvangen dan weer
het gros van de Europese subsidiepotten: Italië en Spanje respectievelijk 190 en 70 miljard euro. Te
rijk voor Europese steun en te arm voor eigen relance valt België machteloos tussen twee stoelen.
Daarvoor komt niemand op straat. Maar het is wel een sluipend gif dat nijverheid, welvaart, welzijn,
veiligheid en duurzaamheid ondermijnt voor de volgende generaties.
Uit Trends van 23.03.2023